19/02/2019

Eugèeeene Kabongoooo, gritaba el viejo Gérland cada vez que su equipo perforaba la portería contraria. Eran tiempos de tribunas abiertas al cielo y eco de bocinas que creaban una atmósfera muy característica en los campos del viejo continente. Gradas llenas en Segunda división, con mucho colorido y entusiasmo por volver a la máxima categoría.

  Ante tal fervor popular, extrañaba ver al Lyon en el segundo escalafón del fútbol francés. En ese contexto tomó las riendas del club un joven empresario local, de nombre Jean-Michel Aulas. Nos situamos a finales de los ochenta, cuando dos ilustres canteranos, Rémi Garde y Bruno Génésio, propulsaban al gran ídolo de la época hacia la portería contraria. El delantero congoleño Eugène Kabongo hacía las delicias de la hinchada local. Era la época de Raymond Domenech en el banquillo de su ciudad natal.

   El Olympique Lyonnais vivía a la sombra de su histórico vecino, Saint-Etienne. Les Gones por fin competían en la máxima categoría con Les Verts. Corría el año 1990 cuando, casi una década después, Gérland era testigo del derby del Ródano en Primera División. El Saint-Etienne, mítico equipo que reinó en Francia a finales de los setenta y principios de los ochenta, nunca hubiera imaginado el desarrollo que tendría su archirrival contemporáneo a partir del reencuentro en la actual L1.

   Pasó la época de Kabongo y tomaba fuerza la cantera, el gran eje del OL. Una marca con pedigrí. Tola Vologe es, quizás ,el centro de formación más prolífico de Francia. Allí crecieron Fréderic Kanoute y Ludovic Giuly; se hicieron futbolistas de élite Karim Benzema, Hatem Ben Arfa, Samuel Umtiti, Corentin Tolisso o Alexander Lacazzete. Ahora despuntan los atacantes Nabil Fekir y Maxwell Cornet, los medios Tanguy Ndombele (fichado del Amiens), Lucas Tousart y Houssem Aouar. Fekir, con 25 años, es el más veterano de todos. El resto se mueve en la veintena. Oro puro.

2018/12/28

   Imanol Alguacilekin izan ginen orain astebete. Jokoaz hitz egiten. Futbolaren esentziaz. Sanseren inguruan aritu ginen, Arenasen aurkako partidaren atarian. Urteko azken neurketa zen. Urte oso berezia entrenatzaile oriotarrarentzat, asko zaildu baita aulkian, eskarmentua lagun. Sansek denboraldi itzela egin zuen bere eta haren laguntzaileen eskutik. Jokoa bidelagun. Maila guztietan, goitik behera, Reala ezagun egiten duena.

   Martxoan klubean sortu zen sutea itzaltzea egokitu zitzaion. Ardura handia zen, eta Imanolek emozioz eutsi zion erronkari. Hunkituta. Reala bizi du. Pasioa eguneroko lanari lotuta dago; gazteei bidea erakutsi eta haiek estutzea izan da orain arteko ardura, hobeak izan daitezen, testuinguru baten barruan.

   Testuinguru hori jokoak irudikatzen du. Harremanak sustatu behar dira berdegunean, lan metodologia egokian oinarritua, betiere jokamolde argi baten alde. ¨Taldeari nortasun punttu hori eman”, horiek izan dira bere aurreneko hitzak talde nagusiko entrenatzaile gisa. Xede hori du, jokoaren izenean.

   Sanseren aurtengo emaitzek ez dute joan zen denboraldikoen distirarik. Taldea eraberritu dute. Gaztea da oso. Imanolek bidearen garrantzia azpimarratu nahi zuen duela astebeteko elkarrizketa hartan: ¨Taldearen jokoarekin oso pozik nago. Jendeak emaitzei erreparatzen badie, gaizki gaudela pentsatuko du. Baina ez da egia. Jokoa badaukagu eta emaitza onak iritsiko dira¨.

Erronka zaila zuten gazte txuri-urdinek joan zen larunbatean Gobelan. Zelaia berezia baita, zaila oso bere ezaugarri bitxiengatik. Etxeko taldearen jokoa zelai bereziaren baitan eraikia dago hein handi batean, eta bisitariek euren ohiturak aldatzeko tentazioa izaten dute. Batzuetan norberaren joko izaera desitxuratzeaino.

   Larunbatean zelaira ondo moldatu ziren gazteak, bere ohiko nortasunarekin jokatu zuen taldeak, eta azkenean hiru puntuak etxera eraman zituen. Joko izaera argia, unean-uneko baldintzen araberako ñabardurekin. Baina nortasuna galdu gabe.

   Eta Sanseren funtsa, haztegiko beste taldeak bezalaxe, jokoaren ekimena izatean datza. Entrenatzaile bakoitzak gero bere ukitu berezia emango dio. Ñabardurak dira, azken finean, baina oinarrizko printzipio batzuetatik abiatuta.

   Realeko entrenatzaile aldaketarekin, hasiera batean, hori espero daiteke joko aldetik: azken boladan txuri-urdinak ezagun egin dituen molde horri eustea. Bide horretara itzultzea baldin bada apustua, ñabardurak ñabardura, zer bilatzen zuten agintariek Asier Garitano fitxatuta?

Partida bat baino gehiago dela entzun izan dugu betidanik. Haiekin hitz eginez gero argi geratzen da hori. Baina futbol partida beste edozer gauzaren gainetik jartzea da kezkagarriena. Interesak agintzen du, eta interesak anitz dira.

   Globalizazio hitza futbolera zabaldu zen aspaldi. Talde batek munduko edozein txokotan izan ditzake zaleak. Tokian tokiko edonorentzat inpertsonala den taldea, bakar batentzat bihotzekoa suerta daiteke, egungo zabalkunde fenomenoak bultzatuta. Ohikoa bihurtu nahi dute txapelketa partida bat beste kontinente batean jokatzea.

   Buenos Airesera iritsita, futbol kontuak aipatuz gero, ‘Boca ala River?’ galdetuko dizu hango futbolzaleak. Bombonera bertatik bertara ezagutzea izaten da kanpotarren ilusioetako bat. Monumental futbol zelaia ere bai, beharbada, baina Boca Juniorsen etxeak miresmen berezia sortzen du turista futbolzaleengan. Boca auzoak mistika berezia du. Futbolak bultzatuta iristen dira hainbat Boca Errepublika deitzen duten lurraldera. Buenos Airesko egonaldian Argentinako Superclasico esaten dutena egokitzen bada, hura ikustea lehentasuna bilakatzen da. Amets.

   Futbolaren antropologian lekurik bereziena du Boca Juniors eta River Plateren arteko lehiak. Beharbada ez da halako ondorio soziala duen lehiarik munduan. Kirolean hainbeste erabiltzen den ‘hil edo biziko’ delakoak topikoak hausten ditu bi horien kasuan. Ez da klixea.

   Hurbileko aurrekariak ikusita, Libertadores Kopako finalaren itzulerako partida non jokatu baino, jokatu behar ote zen da galdera. Argentinako presidente Mauricio Macrik zera esan zuen finala Boca Juniors eta River Plateren artean izango zela jakin zenean: “Galtzailea nola geratuko den, horrek kezkatzen nau”.

   Berak ere gertutik bizi du. Macri, Boca Juniorseko presidentea izan zen hamabi urtez. Bombonera futbol zelaia eraberritu zuen bere agintaldian, eta gailurra 2000. urtean jo zuen,  Kontinente Arteko finalean Real Madril azpiratuta. Juan Roman Riquelmek agintzen zuen zelai erdian.

Es curioso que hablando de futbol, quieras llevar el tema a un terreno donde todos, y me incluyo a mí, te incluyo a ti ,a tu amigo defensor San Sebastián ,a tu Athletic y a tu partido, tenemos más de una incoherencia con nuestro “abertzalismo” en nuestras vidas.

2018-07-03

Marius Tresor eta Gerard Janvion gogoan. Ondoren, Jean Tigana, Marcel Desailly, Bernard Lama, Florent Malouda eta beste hainbat… Kylian Mbappe arte.

    Argentinako Mundialean (1978) azaldu ziren Frantziako selekzioaren hamaikakoan Tresor dotorea eta Janvion sutsua. Guadalupeko uhartean eta Martinikan jaioak. Bi atzelariek nortasun handia eman zioten hexagonoko selekzioari Argentina eta Espainiako Mundialetan. Joko aldetik, frantziarren garairik oparoenak ziren. Frantziako itsasoz haraindiko lurraldeetatik joandako hainbat futbolarik jantzi dute selekzioaren elastikoa. Hango futbolarien eta Afrikan jaio direnen, edo handik beharrak jota alde egin zutenen seme-alabek, distira eman diote metropoliko futbolari.

   Aitzindariek atea zabaldu zieten ondorengo belaunaldiei. 1998an gailurra jo zuen Frantziak, ¨Blanc-black-beur” deitu zuten belaunaldiak. Integrazioaren eredu gisa erabili nahi izan zuten agintariek, baina hiri handietako periferian ondorengo urteetan sortu ziren protestek eta liskarrek gizartearen injustiziak agerian utzi zituzten.

   Bernard Lama Frantziako atezaina izan zen Ingalaterrako Eurokopan (1996); bi urte geroago, etxean irabazi zuten Mundialean,  Fabien Barthezen ordezkoa. Futbolari agur esan zionean, Guyana jaioterrira itzuli zen. Hango futbola garatzeko ahaleginean, metropoliaren interesekin talka egin zuen. Florent Malouda, Chelseako futbolari ohia ere Guyanan jaio zen. Frantziarekin 2006ko Mundialeko finalera iritsi zen. Bere kirol ibilbidearen hondarrean Guyanako selekzioarekin jokatzea erabaki zuen. Frantziako itsasoz haraindiko eskualdea CONCACAF (Ertamerika eta Karibeko futbol konfederazioa) erakundeko kidea da;  FIFAk, ordea, ez du bere baitan onartzen. Frantzia du haien ordezkaritzat. CONCACAFek  antolatzen duen Urrezko Kopan Maloudak Guyanarekin jokatu eta FIFAk zigortu egin zuen, Guyana CONCACAF erakundeak onartutako selekzioa izan arren.

      Rachid Mekhloufi Aljerian jaio zen baina Frantziako selekzioan jokatzera behartu zuten, harik eta gerra garaian hainbat herrikiderekin batera Aljeriaren Askapenerako Frontearen futbol taldea sortu zuen arte. Saint-Etienne eta Frantziako selekzioko izarretako bat zen garai hartan, Raymond Kopa eta Just Fontainerekin batera. 1958ko Mundialaren atarian ihes egin zuen Frantziatik. Erbestean defendatu zuen aljeriarren izana, taldeko ikur gisa. Horregatik, Frantzian jokatzea debekatu zioten, eta  urte batzuk geroago, zigorra amaituta, Kopako finalean gol erabakigarria sartu eta garaikurra jasotzera hurbildu zenean, Charles De Gaulle presidenteak Saint-Etienneko futbolariari amorruz zera esan zion: “Frantzia zu zara”.

    Itsasoaren erdian jaio zen Rio Mavuba erdilari txikia, gurasoak Angolako gerratik ihesean zebiltzala. Frantziara iritsi eta han geratu ziren. Mavuba erdilaria Bordeleko prestakuntza zentroan hazi zen; selekzioa ate joka joan zitzaionean apatrida zen: aberririk gabeko futbolaria. Frantziako nortasuna eman zioten.

80ko hamarkadakoak dira Belgikako futbolaren oroitzapenik onenak: Anderlecht, Brujas, Standard Lieja, Lokeren, Beveren, KV Mechelen… eta deabru gorriak. Hala esaten diote aspaldi Belgikako selekzioari.

   Italiako Eurokopan (1980) mugimendu deigarria egiten zuten belgikarrek aurkaria jokoz kanpo uzteko: denak elkarrekin, bat eginda, urrats bat aurrera, sakon jokatu nahi zuen kontrako taldearen asmoa zapuzteko. Han ziren, besteak beste: Jean-Marie Pfaff atezaina, Eric Gerets, Meews, Millecamps, Renquin atzelariak; Vandereycken, Van Moer erdilariak; Franky Van der Elst, Erwin Vanderbergh ehiztariak, Jan Ceulemans, hegalari hankaluzearekin batera. Guy This hautatzaile zuhurrak zuzentzen zuen talde hura. Txapelketa hartako finalera iritsi ziren belgikarrak.

   Klub mailan, Anderlecht, Standard Lieja eta Brujas Europako finaletan arituak ziren (KV Mechelen ere bai, hamarraldiaren amaieran). Eta 80ko hamarkadaren erdialdean, Espainia eta Mexikoko Mundialarekin bat, talentu handiko gazteak batu zitzaizkien arestian aipatu jokalariei: Frank Vercauteren, Ludo Coeck eta Vincenzo Scifo, bereziki. Mexikoko Munduko Kopan (1986) finalerdietara iritsi ziren, Espainia aurreko kanporaketan azpiratuta. Maradonaren erakustaldiak eragotzi zien belgikarrei estreinakoz finalera iristea. Handik aurrera hutsune handia sortu zen herrialde hartako futbolean.

Argentinako Mundialean ikusi genuen falta jaurtiketa hura ezin dugu burutik kendu. Teofilo Cubillasek egin zuen gola. Eskoziaren atea zulatu zuen Peruko hamarrak. Atzera begira jarri ginen, eta hegoamerikarren izanaz jabetu. Jokoz dotoreak, eta eragingarriak, Mexiko’70etik aurrera.

   Cubillas, Chumpitaz eta enparauak mito dira Perun. Geroztik ez dute belaunaldi hoberik ezagutu han. Argentinako Mundial gorabeheratsuan etxeko selekzioaren aurka 6-0 galdu izanak min handia egin zien, esamesak zabaldu baitziren emaitza haren inguruan, baina futbolari bikain haiek arrasto sakona utzi zuten eta Perun 36 urte zain izan dira euren selekzioa berriro ere Munduko Kopan ikusteko.

   Liman zehar bueltaka, orain gutxi arte, garai bateko izarren irudi eta mezuekin egindako iragarkiak ikus zitezkeen dendetako afixetan, hiritarren autoestima indartze aldera. Urteak igaro dira, asko, eta bidean futbolari onak izan ditu Peruk: Chemo Del Solar, Roberto Palacios, Claudio Pizarro… Baina horiek ez dute sekula Munduko Kopa jokatzeko aukerarik izan.

   Peruk, duela egun batzuk, Kroaziaren aurka jokatu zuen Mundialerako prestaketa bidean. Partida hasi aurretik Cubillas handia omendu zuten. Nene Cubillas, Alan Rough, Eskoziako atezaina aho bete hortz utzi zuen futbolaria. Bera eta futbol zale guztiak.

Igande haietan irratiaren zirrarak partidak geure irudimenarekin marrazteko aukera ematen zigun. Arratsaldeko bostetan pizten zen grina. Uhinek zabaldutako hotsak edozer posible zela erakusten zigun. Aurkari guztiek irabazteko ahalmena zuten. Sailkapeneko azkenak aurrenekoak azpiratzeko gauza ziren, eta ez zen harritzekoa. Futbola joko soila zeneko garaia, jokoa eta lehia, ororen gainetik. Botere faktikoen aurka ere borroka egin beharra zuten talderik apalenek, irmo; hala ere, egungo zalapartatik urrun bizi zen futbola.

   Jokalariak betiko lotzeko eskubidea zuten klubek garai hartan; aitzitik, agiri faltsuen aurka borrokatu behar izan zuten bertako taldeek, Hego-Ameriketatik Espainiako Ligara iristen ziren futbolariei atea zabaltzen ziena. ‘Nolatan zu hemen?’ galdetu ziotenean Argentina aldetik joandako futbolariari... ‘Aitona Celtan jaio zen’ erantzun zuen hark. Iruzurrraren aurkako borrokan Realeko presidente Jose Luis Orbegozo nabarmendu zen. ‘Argentinara joan ginen behin, eta hango agiriak ikertzen, hainbat kasutan orriak desagertu zirela konturatu ginen’, esan zigun egun batean agintari nagusiak.

   Klubek euren jokalariak derrigorrez lotu zitzaketen kontratu berritzean igoera txiki bat ezarrita, nolanahi ere Jesus Mari Zamora, Realeko 10ak behin esan bezala: ‘Hori hala izanda, gure baldintzak hobetzeko ahaleginak egiten genituen, baina ororen gainetik, guk hemen jarraitu nahi genuen. Gure nahia, etxean, gure zaleekin bat eginda, gauza garrantzitsuak egitea zen’.

   Testuinguru horretan, talentu handiko taldea osatzen ari zen Realean 70ko hamarkadaren amaieran. Europan jokatzeko txartela aurrenekoz lortu zuten txuri-urdinek hamarraldi horren erdialdean, eta hurrengorako zaildua eta indartsua ageri zen. ‘Nortasun handiko pertsonek bat egin genuen klubean. Goitik behera. Agintarietatik hasi eta zelairano. Pertsonen artean gorabeherak izaten dira, baina sor zitezkeen arazoak alde batera uzten genituen taldearen mesedetan. Denak talde lanerako prest geunden. Gutxi jokatzen zutenen portaera bikaina azpimarratu behar da. Eguneroko lanean erne ibili behar genuen, gure onena eman, hamaikakoan jarraitu ahal izateko. Horrek taldearen maila igotzen zuen.’, Hau ere Zamorak esana.

   Garai hartan, Las Palmas eta Sporting  Liga eta Koparen bat irabaztetik gertu ibili ziren. Talde sendoak zeuden. Aukerak beti zabalik , baina gehienetan Real Madrilek eramaten zuen sari potoloa. Zalantzaren bat baldin bazen, zuriak onik ateratzen ziren.

Rue Negresko zeharkatuz, han ageri zen futbol zelai bitxia. Zeruaren aurrean zabalik, garai hartan. Partida eguna zen, eta eguzkia ezkutatzen hasi orduko zaleak estadioaren inguruan jira-biraka hasiak ziren. Jarraitzaile zahar batekin solasean hurbildu ginen sarrerarko atera. Taldearen inguruko kontuak gogoratzen hasita, “La coupe aux grandes oreilles…”, zioen agure gogoangarriak, animalia handi bat irudikatzen ariko balitz bezalako keinu esanguratsuak eginez besoekin. Hori baitzen, eta baita, klubaren garaikurrik preziatuena: belarri handien trofeoa.

   Euskal herritar batek jaso zuen Frantziako klubek orain arte eskuratutako Europako Kopa bakarra. Aurki 25 urte beteko dira Didier Deschamps kapitainak, Basile Boli erdiko atzelariaren gol bati esker, koparik loriatsuena belarrietatik hartu eta Marseilla osoa dantzan jarri zuenetik. Bernard Tapie presidentearen agintaldiko gailurra. Hortik aurrerakoak, klubaren geneetan hain ohikoak diren gorabeherak: 2. Mailara jaitsiera ligako partida erabakigarri baten emaitza adosteagatik; eta hamaika presidente, entrenatzaile, kirol zuzendari eta jokalari etengabeko joan- etorrian.

    Hiria bera da aldakorra ez den bakarra. Izaera. ´L’OM c’est nous´ ozenki dioen ahotsa. Nekez izango da Marseilla baino futbol hiri sutsuagorik. Harrotasun handiz erakusten dute paparrean daramaten izarra: 1993ko maiatzaren 26an Municheko Olympiastadionean zerutik jaitsi zutena. Frantziako futbolean aurrenekoa, eta bakarra, oraingoz.

13/02/2018

  Viena atzean utzita, Bratislavara bidean, Europa erdialdeko istorio zaharrak pilatzen dira Danubio ibaiaren ibilian. Hankak lurrean ipini eta, hurrengo egunean, Trnavara eraman gaitu trenak. Kuriositateak bultzatuta. Futbol zelai berria dute Eslovakiako hiri horretan, dotorea. Uztaila da eta estadioaren kanpoaldean Spartak Trnavako zaleak Vienara eramango dituen bidaia antolatzen ari dira. Europa League txapelketa udako aurreneko egunetan jokatzen hasiko baitira Austria eta Eslovakiako klub xumeak. Austria Viena historikoaren aurkako lehia prestatzen ari dira Trnavako jarraitzaile sutsuak. Prater ospetsura bisita: Ernst Happel futbol zelai gogoangarria.

   Ernst Happel, bidaia hartako izen distiratsuetako bat. Austriako entrenatzaile handia gogoan. Feyenoord Europako gailurrera eraman zuen eta Hamburgorekin errepikatu zuen balentria urte batzuk geroago, Reala final erdietan kanporatuta. Europako Kopa bi talde ezberdinekin irabazi zuen aurreneko entrenatzailea izan zen, eta azpitxapeldun atera zen, beste behin, Brujasen aulkian. Txuri-urdinen nazioarteko ibilbidean  lehenengo aurkari austriarra, Happel jauna. Zigarroa ezpainetan. Kea zeriola. Vienatik Bratislavara bidea egiten duen baporeak bezala.

   Austriarrek aurrera egin zuten Spartak Trnavaren kanporaketa hartan. Mitropa Cup zaharraren istorioak urrun geratzen ziren, Matthias Sindelarrek bereak eta bi egin zituen garaiko pasadizoak. Paperezkoa omen zen gizona, arina, dotorea. Der Papierene. Garaiko artistarik distiratsuena baloia hanketan zuela. Munduko selekziorik onenaren izar nagusia zen:  Wunderteam (talde zoragarria) esaten zioten Austriari.

   30eko hamarkadan, Alemaniak Austrian eskua sartu zuenean, Hitlerri bizkarra eman zion Sindelarrek. Austria 1934ko Mundialean finalerdietara eraman zuen jokalariak uko egin zion germaniarren elastikoa janzteari. Hamarkada horretan baloia lurrera jaitsita erakustaldiak eman zituen han hemenka Wunderteam delakoak, Hugo Meisl entrenatzaileak gidatuta. Futbolaren historian erreferentzia den teknikaria, iraultzailea, orduko joera eta jokamolde nagusietatik urrun bizi zelako. Sindelar kapitaina bezala.

   Alemaniarrek zokoratu zuten paperezko futbolaria. Eta egun batean, emaztea eta biak hilda agertu ziren Vienako etxean. Berogailuaren gas isuriak eragin omen zuen senar-emazteen heriotza. Matthias Sindelar Austriak inoiz izan duen futbolaririk handiena da. Mitoa.